Cảng Ba Son – di sản tinh hoa văn hóa của nhân loại

Cảng Ba Son là một trong những địa điểm lịch sử mang nhiều ý nghĩa nhất đối với Thành phố Hồ Chí Minh.

Khu đất bến cảng Ba Son được xây dựng năm 1790 dưới thời vua Gia Long – Chúa Nguyễn Ánh (1762-1820) và có diện tích 26 hecta, nằm trên ngã ba sông, nơi tiếp giáp giữa sông Sài Gòn và rạch Thị Nghè, có đường ven sông 2000m và 6 cầu cảng tổng cộng 750m.

Cảng Ba Son thuở còn nguyên sơ được sử dụng để củng cố quân sự và chính trị, gây dựng thực lực và lấy Gia Định làm bàn đạp để tiến quân trở ra Bắc đánh Tây Sơn. Cảng Ba Son đã từng bị soán ngôi vào năm 1859, nhưng sau đó được Pháp khôi phục thủy trại của nhà Nguyễn thành trạm tàu biển quân sự, có thể sửa chữa tàu bè để phục vụ cho các cuộc hành quân xâm chiếm Việt Nam.

Và theo định hướng mở rộng quy mô của trạm thành một công xưởng không chỉ sửa chữa mà còn đóng mới tàu thuyền, ngày 28 tháng 4 năm 1863 Chính phủ Pháp chính thức thành lập xưởng đóng tàu tại thủy xưởng Ba Son, gọi là Arsenal de Saigon. Thủy xưởng đóng tàu Arsenal de Saigon do Pháp thành lập tại Cảng Ba Son đã từng là chi nhánh của thủy xưởng đóng tàu Toulon trực thuộc Bộ Hải quân Pháp, được đầu tư trang bị thiết bị hiện đại và quản lý theo cung cách công nghiệp phương Tây. Cảng Ba Son cùng xưởng thủy quân không chỉ là cái nôi của giai cấp công nhân mà còn là nơi mở đầu cho cuộc cách mạng vô sản Việt Nam 1915 – 1928. Dưới sự dẫn dắt của Tôn Đức Thắng (chủ tịch nước sau này), phong trào đấu tranh của công nhân Thủy xưởng Ba Son trong thời kỳ này bùng nổ mạnh mẽ.

Hiện nay, Cảng Ba Son được công nhận là Di tích lịch sử quốc gia và cần được bảo tồn.